هزینه‌های بندری بندرعباس؛ چالشی پیش روی بازرگانان
واردات کالا به عنوان یکی از ارکان اصلی تجارت، نقش مهمی در اقتصاد کشورها ایفا می‌کند. با این حال، فرآیند واردات با چالش‌های مختلفی همراه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، هزینه‌های بندری است. هزینه‌های بندری، مجموعه‌ای از هزینه‌هایی است که برای انجام تشریفات گمرکی، جابجایی کالا در بندر، و سایر خدمات مرتبط با واردات کالا پرداخت می‌شود. آشنایی با این هزینه‌ها و عوامل موثر بر آن‌ها، به واردکنندگان کمک می‌کند تا بتوانند برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای واردات کالا داشته باشند و هزینه‌های خود را کاهش دهند.
اگر به‌تازگی واردات کالا را تجربه کرده باشید یا با فرآیند ترخیص آشنا باشید، احتمالاً با هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده و پیچیده بندری در بندرعباس مواجه شده‌اید. بسیاری از واردکنندگان می‌گویند که این هزینه‌ها به نوعی نقطه کور برنامه‌ریزی‌های مالی آن‌هاست. در این مقاله، علاوه بر معرفی هزینه‌های بندری رایج، دلایل بالا بودن این هزینه‌ها و راهکارهای عملی برای مدیریت آن‌ها را به تفصیل بررسی می‌کنیم.
هزینه‌های بندری چیست و چرا اهمیت دارد؟
هزینه‌های بندری شامل مجموعه‌ای از پرداخت‌ها برای خدمات مختلف در بندر است، از جمله تخلیه و بارگیری، انبارداری، و عملیات گمرکی. این هزینه‌ها، اگر به درستی پیش‌بینی نشوند، می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر بودجه واردکنندگان داشته باشند. مهم‌ترین دلایل اهمیت مدیریت این هزینه‌ها عبارت‌اند از:
مدیریت نقدینگی: کنترل هزینه‌ها به معنای داشتن دیدی شفاف از جریان مالی پروژه است.
افزایش رقابت‌پذیری: کاهش هزینه‌های غیرضروری می‌تواند مزیت رقابتی شما را در بازار افزایش دهد.
کاهش ریسک‌های مالی: هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده می‌توانند پروژه‌های کوچک را به سمت زیان هدایت کنند.
برای شفاف‌تر شدن این موضوع، اجازه دهید مثالی بزنیم:
فرض کنید شما یک کانتینر ۲۰ فوتی از کشور چین وارد می‌کنید. هزینه‌هایی که ممکن است برای این محموله پرداخت کنید شامل موارد زیر است:
1. هزینه THC: مخفف Terminal Handling Charges، به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که برای جابه‌جایی کانتینرها در پایانه‌های بندری دریافت می‌شود. این هزینه شامل جابه‌جایی کانتینر از کشتی به کامیون یا واگن، و بالعکس است. این عملیات ممکن است شامل بلند کردن، پایین گذاشتن، و جابه‌جایی‌های داخلی در ترمینال باشد.
نرخ های THC
کانتینرهای استاندارد ۲۰ فوتی: به‌طور میانگین حدود ۱۷۷ دلار
کانتینرهای استاندارد ۴۰ فوتی: به‌طور میانگین حدود ۲۶۶ دلار
تفاوت نرخ THC برای انواع مختلف کانتینرها
هزینه THC بسته به نوع کانتینر ممکن است متفاوت باشد:
کانتینرهای یخچالی (Reefer Containers): به دلیل نیاز به اتصال به منبع برق برای حفظ دمای کنترل‌شده و همچنین نیاز به تجهیزات خاص در ترمینال، نرخ THC برای این کانتینرها معمولاً بالاتر است.
کانتینرهای حمل کالای خطرناک (Dangerous Goods Containers): این کانتینرها به دلیل رعایت پروتکل‌های ایمنی، محدودیت‌ها در نگهداری و جابه‌جایی، و استفاده از تجهیزات یا مناطق خاص در پایانه، نرخ THC بالاتری دارند.
کانتینرهای Open Top یا :Flat Rack به دلیل نیاز به عملیات خاص برای بارگیری و تخلیه و همچنین نگهداری ایمن، نرخ THC برای این کانتینرها نیز افزایش می‌یابد.
2. هزینه صدور ترخیصیه
هزینه صدور ترخیصیه یکی از اجزای هزینه‌های بندری است که در فرآیند ترخیص محموله‌ها از گمرک اعمال می‌شود. این هزینه به صدور اسناد رسمی برای تحویل کالا به گیرنده مربوط است و شامل بررسی و تأیید اطلاعات مرتبط با محموله می‌شود.
عوامل تأثیرگذار بر هزینه صدور ترخیصیه
این هزینه ۳۰,۷۷۵,۰۰۰ ریال است. اگر محموله شما شامل چندین HS Code باشد، مثلاً سه کد مختلف، برای هر کد اضافی ۳,۸۵۰,۰۰۰ ریال به این مبلغ اضافه می‌شود؛ بنابراین اگر دو کد اضافه داشته باشید، این هزینه به ۳۸,۴۷۵,۰۰۰ ریال می‌رسد.
هزینه کالای خطرناک (در صورت وجود): اگر محموله شما شامل کالاهای خطرناک باشد، ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به هزینه ترخیصیه اضافه می‌شود.
در مواردی که گیرنده نیاز به چند نسخه از ترخیصیه دارد، هزینه ممکن است افزایش یابد.
تأثیر هزینه صدور ترخیصیه بر هزینه کلی
هزینه صدور ترخیصیه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر هزینه‌های نهایی حمل‌ونقل و ترخیص داشته باشد. به‌ویژه در مواردی که محموله شامل کالاهای متنوع با کدهای تعرفه‌ای متعدد است، این هزینه می‌تواند بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های کلی را تشکیل دهد.
3. هزینه پروانه عبور موقت: این هزینه برای این کانتینر ۸۱۰,۰۰۰ ریال خواهد بود.
4. هزینه بچسب‌زدایی کانتینر: اگر کانتینر حامل کالای خطرناک باشد، هزینه بچسب‌زدایی ۳۴,۳۷۵,۰۰۰ ریال می‌شود.
5. هزینه بازگشت کانتینر خالی: پس از تخلیه کانتینر و بازگشت آن به انبار یا مبدا مشخص شده، هزینه بازگشت اعمال خواهد شد.
6. هزینه انبارداری
هزینه انبارداری به هزینه‌ای اطلاق می‌شود که در صورت باقی ماندن کالا در انبارهای بندری پس از پایان زمان مجاز تعیین‌شده برای نگهداری اعمال می‌شود. این هزینه، بخشی از هزینه‌های جانبی بندری است که می‌تواند بر هزینه کلی حمل‌ونقل تأثیر بگذارد.
شرایط و نحوه محاسبه هزینه انبارداری
در اغلب بنادر، یک بازه زمانی مشخص به عنوان زمان مجاز (Free Time) برای نگهداری رایگان کالا در انبار تعیین می‌شود. این مدت معمولاً بین ۳ تا ۷ روز است و بسته به نوع کالا، بندر، و توافقات خاص می‌تواند متفاوت باشد.
پس از پایان این بازه، هزینه انبارداری به صورت روزانه محاسبه و اعمال می‌شود.
این نرخ ها تصاعدی هستند؛ یعنی با افزایش مدت زمان نگهداری، هزینه روزانه نیز افزایش می‌یابد.
عوامل مؤثر بر هزینه انبارداری
نوع کالا: کالاهای خاص مانند مواد خطرناک (Dangerous Goods)، مواد غذایی فاسدشدنی، یا کانتینرهای یخچالی ممکن است به دلیل نیاز به شرایط نگهداری خاص، هزینه انبارداری بالاتری داشته باشند.
محموله‌های حجیم یا با ابعاد خاص نیز ممکن است هزینه بیشتری داشته باشند.
نوع کانتینر: کانتینرهای استاندارد معمولاً نرخ‌های ثابتی دارند، اما کانتینرهای یخچالی به دلیل مصرف انرژی برای حفظ دما، نرخ‌های بیشتری خواهند داشت.
کانتینرهای Open Top یا Flat Rack نیز به دلیل اشغال فضای بیشتر و نیاز به تجهیزات خاص ممکن است هزینه بیشتری داشته باشند.
مدت زمان نگهداری: برخی بنادر برای روزهای ابتدایی پس از زمان مجاز، هزینه کمتری دریافت می‌کنند اما با گذشت زمان، نرخ روزانه افزایش می‌یابد.
فضای اشغال‌شده: اگر محموله حجم زیادی از انبار را اشغال کند، هزینه بیشتری اعمال می‌شود.
استفاده از Free Time: حداکثر استفاده از زمان رایگان نگهداری کالا در انبار می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد.
استفاده از انبارهای جایگزین: در صورت پیش‌بینی تأخیر طولانی، انتقال کالا به انبارهای دیگر خارج از بندر ممکن است مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.
اهمیت مدیریت هزینه‌های انبارداری
هزینه انبارداری می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر هزینه نهایی حمل‌ونقل تأثیر بگذارد. بنابراین، آگاهی از جزئیات این هزینه و تلاش برای بهینه‌سازی فرآیندهای مربوط به نگهداری و ترخیص کالا می‌تواند به کاهش هزینه‌های کلی کمک کند.
7. هزینه دموراژ و دیتنشن: دموراژ (Demurrage) و دیتنشن (Detention) دو هزینه مهم در صنعت حمل‌ونقل دریایی هستند که به دلیل تأخیر در بازگشت کانتینر یا تحویل محموله اعمال می‌شوند. این هزینه‌ها اغلب به واردکنندگان تحمیل می‌شوند و می‌توانند تأثیر مستقیم بر هزینه‌های کلی لجستیک و انبارداری داشته باشند.
دموراژ چیست؟
دموراژ هزینه‌ای است که در صورت نگهداری کانتینر در بندر بیش از زمان تعیین‌شده اعمال می‌شود. به عبارت دیگر، اگر واردکننده نتواند محموله را در مهلت مشخص‌شده از بندر ترخیص کند، شرکت کشتیرانی بابت استفاده بیشتر از فضای بندر، دموراژ دریافت می‌کند.
دیتنشن چیست؟
دیتنشن (Detention) هزینه‌ای است که در صورت نگهداری کانتینر خارج از بندر بیش از زمان توافق‌شده اعمال می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر واردکننده پس از تخلیه محموله، کانتینر خالی را دیرتر از زمان مقرر به شرکت کشتیرانی بازگرداند، این هزینه از او دریافت می‌شود.
چگونه این هزینه‌ها می‌توانند هزینه‌های انبارداری را تحت تأثیر قرار دهند؟
افزایش زمان توقف محموله در بندر: تأخیر در ترخیص کالا باعث انباشت هزینه‌های دموراژ می‌شود. این امر می‌تواند هزینه‌های انبارداری را نیز افزایش دهد، زیرا محموله برای مدت طولانی‌تری در بندر باقی می‌ماند.
تأخیر در بازگشت کانتینر: نگه داشتن کانتینر خالی در خارج از بندر علاوه بر هزینه دیتنشن، ممکن است باعث اعمال هزینه‌های اضافی انبارداری در محل‌های غیر بندری شود.
عدم مدیریت صحیح زنجیره تأمین: هزینه‌های اضافی دموراژ و دیتنشن معمولاً به دلیل عدم هماهنگی در زنجیره تأمین ایجاد می‌شوند. این موضوع می‌تواند برنامه‌ریزی انبارداری را به هم بریزد و منجر به هزینه‌های اضافی شود.
چگونه می‌توان این هزینه‌ها را مدیریت کرد؟
برنامه‌ریزی دقیق برای ترخیص به‌موقع کالا از بندر.
استفاده از خدمات کانتینرهای SOC (کانتینرهای مالک مشتری) برای کاهش وابستگی به کانتینرهای شرکت کشتیرانی.
هماهنگی با نمایندگان حمل‌ونقل برای بازگشت به‌موقع کانتینرهای خالی.
کاهش زمان نگهداری کالا در انبار با بهبود فرآیندهای گمرکی و حمل‌ونقل.
این دو هزینه، اگر مدیریت نشوند، می‌توانند به‌شدت بر سودآوری واردکنندگان تأثیر بگذارند. برای کاهش این هزینه‌ها، به هماهنگی بهتر و بهینه‌سازی فرآیندهای لجستیک نیاز است.
با در نظر گرفتن تمام این موارد، اگر هزینه دموراژ و دیتنشن نیز در مدت‌زمان تأخیر محموله اعمال شود، هزینه‌ها بیشتر خواهد شد.
8. چک و سپرده نقدی: در فرآیند حمل‌ونقل بین‌المللی، چک و سپرده نقدی به‌عنوان یک ضمانت معتبر از مشتریان دریافت می‌شود. این مبلغ برای اطمینان از بازگشت به‌موقع کانتینر و حفظ سلامت آن در طول فرآیند حمل و پس از تخلیه کالا استفاده می‌شود.
شما می‌توانید هزینه‌های ذکر شده در مقاله را در جدول زیر مشاهده کنید.
در اینجا جدول هزینه‌های بندری بندرعباس که در متن شما اشاره شده است، آورده شده است:
| هزینه | شرح | مبلغ |
| هزینه THC (Terminal Handling Charges) | هزینه جابه‌جایی کانتینرها در پایانه‌های بندری، شامل بلند کردن، پایین گذاشتن و جابه‌جایی‌های داخلی | برای کانتینر ۲۰ فوتی: ۱۷۷ دلار |
| هزینه صدور ترخیصیه | هزینه مربوط به صدور اسناد رسمی برای تحویل کالا به گیرنده، شامل بررسی و تأیید اطلاعات | برای کانتینر ۴۰ فوتی: ۲۶۶ دلار |
| هزینه کالای خطرناک | هزینه اضافی برای ترخیص کالاهای خطرناک | ۳۰,۷۷۵,۰۰۰ ریال |
| هزینه پروانه عبور موقت | هزینه برای پروانه عبور موقت کانتینر | برای هر کد اضافی ۳,۸۵۰,۰۰۰ ریال |
| هزینه بچسب‌زدایی کانتینر | هزینه‌ای برای برداشتن برچسب‌های کانتینرهای حامل کالاهای خطرناک | ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
| هزینه بازگشت کانتینر خالی | هزینه‌ای که برای بازگشت کانتینر خالی پس از تخلیه کالا اعمال می‌شود | ۸۱۰,۰۰۰ ریال |
| هزینه انبارداری | هزینه‌ای که برای نگهداری کالا در انبارهای بندری پس از اتمام زمان مجاز برای نگهداری اعمال می‌شود | ۳۴,۳۷۵,۰۰۰ ریال |
| هزینه دموراژ و دیتنشن | هزینه‌های تأخیر در بازگشت کانتینر به شرکت کشتیرانی (دموراژ) یا خارج از بندر (دیتنشن) | بسته به شرایط مشخص |
| چک و سپرده نقدی | مبلغی که از مشتریان برای تضمین بازگشت به‌موقع کانتینر و حفظ سلامت آن در طول فرآیند حمل دریافت می‌شود | بستگی به مدت زمان و نوع کانتینر (در صورت گذشت از Free Time) |
ما در کشتیرانی آریان، تنها به حمل‌ونقل محدود نمی‌شویم، تلاش می‌کنیم تا با ارائه اطلاعات شفاف و دقیق، به شما کمک کنیم تا با هزینه‌های پنهان مواجه نشوید. کارشناسان ما با تجربه و دانش خود در کنارتان هستند تا فرآیند ترخیص محموله‌تان را بدون نگرانی پیش ببرید.
چنانچه سوال یا ابهامی درباره هر کدام از این هزینه‌ها داشتید، تیم پشتیبانی ما در کنار شماست تا به تمامی پرسش‌های شما پاسخ دهد و تجربه‌ای شفاف و مطمئن از واردات برای شما فراهم کند.
تلفن: 02188772294
واتس اپ: 09036817770
ایمیل: marketing@arianline.com
